Làm thế nào trở thành Business Analyst khi không có nền tảng CNTT

Nghề phân tích nghiệp vụ (BA) đang phát triển với tốc độ khá nhanh. Các nhà phân tích nghiệp vụ có nhiều vai trò khác nhau trên các ngành công nghiệp khác nhau. Các nhà phân tích kinh doanh làm việc với tư cách là nhà phân tích nghiệp vụ CNTT, nhà phân tích hệ thống nghiệp vụ, kỹ sư yêu cầu, nhà phân tích quy trình. Nó cũng bao gồm các nhà quản lý sản phẩm, chủ sở hữu sản phẩm, nhà phân tích doanh nghiệp, kiến ​​trúc sư kinh doanh, nhà tư vấn quản lý, nhà phân tích thông minh kinh doanh, nhà khoa học dữ liệu, v.v.

Không cần phải nói, hồ sơ nhà phân tích nghiệp vụ CNTT là một trong những hồ sơ phổ biến và bổ ích nhất hiện nay. Ngay cả khi bạn muốn làm việc với tư cách là một nhà phân tích nghiệp vụ tập trung vào kinh doanh và không tập trung vào công nghệ, thì vẫn có khả năng cao là những sáng kiến ​​bạn sẽ thực hiện sẽ yêu cầu bạn phải đạt được hoặc trau dồi một số kỹ năng kỹ thuật. Điều này là do hầu hết các sáng kiến ​​thay đổi đều có thể quản lý được bằng công nghệ theo cách này hay cách khác.

Các vai trò liên quan đến tạo phần mềm / sản phẩm, phân tích dữ liệu kinh doanh, trí tuệ kinh doanh, học máy, trí tuệ nhân tạo, quản lý ứng dụng đám mây / SAAS, phân tích an ninh mạng trong số những người khác chắc chắn cần một nhà phân tích nghiệp vụ tập trung vào công nghệ. Chắc chắn có một số vai trò kinh doanh cốt lõi dựa trên phân tích chiến lược / doanh nghiệp, tư duy thiết kế, quyền sở hữu sản phẩm, quản lý sản phẩm, quản lý quy trình kinh doanh. Có khả năng cao là công nghệ có thể đóng một phần (nếu không phải là lớn) trong các sáng kiến ​​như vậy.

Vì vậy, nếu bạn không có nền tảng về CNTT, câu hỏi tự nhiên trong đầu bạn sẽ là liệu tôi có thể trở thành hoặc đóng vai trò của một nhà phân tích kinh doanh mà không có nền tảng CNTT hoặc kiến ​​thức chi tiết về CNTT hay không. Trong blog này, chúng ta sẽ đọc một vài gợi ý về cách trở thành một nhà phân tích kinh doanh mà không cần kiến ​​thức nền tảng.

1. Tại sao nhu cầu về BA có nền tảng CNTT?

Hiện nay, Nhà phân tích nghiệp vụ (BA) có kiến thức và nền tảng về CNTT có nhu cầu rất mạnh. Nếu bạn có quyết định chuyển hướng sang thì bạn đã có quyết định đúng rồi. Sau đây là những lý do quan trọng giải thích tại sao các nhà phân tích nghiệp vụ tập trung vào công nghệ lại có nhu cầu ngày càng tăng và lâu dài.

• Sự thành công của một dự án phụ thuộc vào việc nắm bắt đúng các yêu cầu và các BA là người chịu trách nhiệm cho điều đó. Điều đó làm cho BA trở thành một phần quan trọng trong mọi dự án bao gồm dự án phần mềm. Các yêu cầu về dự án phần mềm cần nhà phân tích nghiệp vụ để hiểu công nghệ có thể nắm bắt các yêu cầu hiệu quả và đúng quan điểm.
• Dự án phần mềm liên quan đến các bên liên quan cả về kinh doanh và công nghệ. BA chịu trách nhiệm tương tác với họ khi các bên liên quan này nói và hiểu các ngôn ngữ khác nhau. BA cần có lượng kiến thức kỹ thuật phù hợp để có thể giao tiếp với các bên liên quan về kỹ thuật một cách hiệu quả.
• Ngày càng nhiều doanh nghiệp phụ thuộc vào các giải pháp CNTT. Điều này có nghĩa là các dự án phần mềm mới đang tăng lên, dẫn đến nhu cầu về BA có kỹ năng CNTT ngày càng tăng.
• Đã có một sự phát triển liên tục để BA có thể mở rộng vai trò với nhiều công nghệ hơn trong số đó tập trung vào phân tích nghiệp vụ, khoa học dữ liệu, học máy, trí tuệ nhân tạo, đám mây, IOT,…

2. Những rào cản phải đối mặt do BA không có nền tảng CNTT

Dưới đây là những trở ngại chính mà Nhà phân tích nghiệp vụ không có nền tảng CNTT (non-IT BA) phải đối mặt khi thực hiện vai trò Nhà phân tích nghiệp vụ CNTT (IT BA).

• Thiếu Bí quyết kỹ thuật (Technical Know-How) – Công nghệ ảnh hưởng đến tất cả phân khúc ngành và bất kỳ ai sử dụng công nghệ kém sẽ bị lạc hậu. Sự ra đời của trí thông minh nhân tạo, phân tích, IOT, v.v. đã nhanh chóng thay đổi cách thức hoạt động kinh doanh và nó sẽ trở thành một phần chiến lược cốt lõi của hoạt động kinh doanh. Các nhà phân tích nghiệp vụ đang đóng một vai trò quan trọng trong việc giải quyết các cơ hội kinh doanh mới và giải quyết các vấn đề kinh doanh. Nếu không có đầy đủ bí quyết công nghệ, sẽ không thể thực hiện đúng vai trò của mình nếu nó liên quan đến các yếu tố công nghệ. Là một nhà phân tích nghiệp vụ, bạn sẽ không phải thiết kế hoặc lập trình chủ yếu. Tuy nhiên, bạn sẽ cần hiểu rõ về công nghệ để có thể trò chuyện với các bên liên quan về kỹ thuật và nói bằng ngôn ngữ của họ nhiều nhất có thể. Ngoài ra, bạn có thể phải thu thập các yêu cầu phi chức năng, yêu cầu cơ sở dữ liệu, yêu cầu giao diện cần hiểu biết về công nghệ.
• Không thể giao tiếp với các Bên liên quan về Kỹ thuật (Technical Stakeholders) – BA đang làm việc trong dự án công nghệ cần giao tiếp với kiến trúc sư, nhà phát triển và các bên liên quan về kỹ thuật khác để thảo luận và mô tả các yêu cầu. Sự giao tiếp liên quan đến nói bằng ngôn ngữ mà bạn có thể hiểu được vì các bên liên quan về kỹ thuật vì họ định hướng công nghệ hơn là tập trung vào kinh doanh. Những người làm kỹ thuật quan tâm nhiều đến các yêu cầu về giải pháp (chức năng và phi chức năng), tốt nhất là mô tả bằng ngôn ngữ mà họ có thể hiểu được. Những người không phải là chuyên gia CNTT cảm thấy rất khó để giao tiếp hiệu quả với những người làm kỹ thuật
• Thiếu kinh nghiệm với các phương pháp phát triển phần mềm đa dạng – Một trọng những vấn đề thường gặp của các chuyên gia không chuyên về CNTT là không thông thạo các phương pháp luận phát triển phần mềm như Waterfall, Agile, Feature Driven Development, … Do đó, họ không nhận thức được trách nhiệm mà họ cần thực hiện trong các giai đoạn khác nhau của vòng đời dự án và các sản phẩm mà họ cần sản xuất. Hơn nữa, các dự án phần mềm cần một nhà phân tích kinh doanh làm việc ở giai đoạn hiện tại và cũng có một cái nhìn dài hạn, tức là lập kế hoạch cho các nhiệm vụ sẽ được thực hiện trong giai đoạn tiếp theo, đây không phải là điều mà các nhà phân tích nghiệp vụ không chuyên về CNTT làm.

3. Làm sao để trở thành một BA khi không có nền tảng CNTT

Để trở thành và thành công với vai trò là một nhà phân tích nghiệp vụ (BA) cần phải có một số kỹ năng thiết yếu. Dưới đây là những kỹ năng chính cần:

• Kỹ năng giao tiếp (Communication Skills) – Kỹ năng giao tiếp bằng lời và văn bản là điều bắt buộc đối với một BA vì bạn cần giao tiếp khách hàng, nhóm phát triển và các bên liên quan khác nhau trên nhiều lĩnh vực và có nhiều kinh nghiệm. Rất cần thiết thông thạo nhiều ngôn ngữ để giao tiếp một cách dễ dàng và là một người lắng nghe tốt để tiếp thu lượng thông tin phù hợp.
• Phân tích yêu cầu và mô hình hóa (Requirement Analysis and Modelling) – Kỹ năng phân tích và mô hình hóa rất quan trọng và giúp ích rất nhiều trong việc phân tích nghiệp vụ. Kỹ thuật này có liên quan nhiều đến kỹ thuật và quy trình, cụ thể là các quy trình CNTT cốt lõi.

• Khơi gợi (Elicitation): workshops, focus groups, interviews, observation,…
• Phát triển các thông số kỹ thuật yêu cầu (Requirements specifications): Use cases, User Stories, SRS, Backlogs, …
• Mô hình hóa quy trình (Process Modelling): Activity Diagram, Flow Chart, UML, BPMN …
• ​Mô hình hóa dữ liệu (Data Modelling): E-R Diagrams, Data Flow Diagrams,…

• Kiến thức chức năng và nghiệp vụ (Functional / Domain Knowledge) – Một nhà phân tích nghiệp vụ phải tương tác với các bên liên quan chính trong kinh doanh, vậy nên có kiến thức về lĩnh vực, hiểu các quy trình nghiệp vụ của khách hàng là rất quan trọng và nó giúp hiểu rõ các yêu cầu tốt hơn. Tuy nhiên, không thể nhanh chóng có được kiến thức về chức năng nhưng bạn có thể đạt được khi làm việc với tư cách là một nhà phân tích kinh doanh.
• Kiểm thử chức năng (Functional Testing) – Kiểm thử chức năng là bước cuối cùng trước khi phần mềm được giao cho khách hàng để kiểm thử chấp nhận. Là một nhà phân tích kinh doanh, bạn sẽ tương tác với khách hàng để hiểu nhu cầu / yêu cầu của họ. Vì vậy, bạn có trách nhiệm đảm bảo rằng phần mềm đang được giao cho khách hàng, đúng như mong đợi của họ. Đôi lúc, BA có thể chịu trách nhiệm trong việc tạo ra kịch bản kiểm thử (test scenarios) và thậm chí là thực hiện thử nghiệm chấp nhận người dùng (UAT).

Bên cạnh những kỹ năng trên, chứng nhận Phân tích nghiệp vụ là một ý tưởng hay để đạt được các kỹ năng và năng lực cần thiết. Dự báo bản thân là một ứng viên đầy triển vọng cho vị trí phân tích nghiệp vụ cấp đầu vào. Chứng chỉ Đầu vào Phân tích Kinh doanh (ECBA) từ International Institute of Business Analysis (IIBA) là một trong những chứng nhận nổi tiếng như vậy. Nó công nhận các cá nhân sẵn sàng phát triển các kỹ năng và kiến ​​thức phân tích nghiệp vụ của họ với tư cách là các chuyên gia phân tích nghiệp vụ thực hành. Tại đây, nó chuẩn bị và trang bị cho các chuyên gia phân tích nghiệp vụ kiến ​​thức chuyên môn và năng lực chính, đồng thời cải thiện khả năng tiếp thị và khả năng tuyển dụng của bạn. Nó được áp dụng cho các chuyên gia BA trình độ đầu vào. Không phân biệt họ đang muốn tham gia vào các vai trò phân tích nghiệp vụ có nền tảng CNTT hay phi CNTT.

Trên đây là những kỹ năng chính cho một nhà phân tích nghiệp vụ không có nền tảng CNTT, những kỹ năng này không liên quan đến lập trình nhưng cần một chút thời gian để trau dồi và phát triển. Vì vậy, một người không chuyên về CNTT có thể trở thành một nhà phân tích kinh doanh là hoàn toàn khả thi và có thể thực hiện được.

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.