Business Analyst và Product Owner dưới góc nhìn của người trong nghề

Đa phần (chỉ là đa phần thôi nha) là BA sẽ làm việc ở các công ty outsourcing còn PO thì làm ở các công ty sản phẩm.

 

Công ty outsource họ phải đi kiếm dự án về, kiếm càng nhiều càng tốt. Mỗi dự án mỗi khác nhau, mỗi dự án là một khách hàng (người trả tiền cho cty để làm dự án mà họ mong muốn như phần mềm kế toán, phần mềm quản lý bán hàng, ERP, vân vân). Mấy phần mềm này làm xong có thể họ tự xài cho nội bộ (ví dụ mấy bệnh viện hay ngân hàng hay thuê cty outsource để viết phần mềm cho họ), hoặc họ đem sản phẩm này đi bán tiếp cho nhiều khách hàng khác nữa.

 

Outsourcing sẽ giúp họ tiết kiệm chi phí, không phải nuôi một đội ngũ mấy anh dev hút lương như cá voi hút nước; vừa đỡ mất công tuyển, mà outsource lại là chuyên gia, họ sẽ đáp ứng nhanh chóng và chất lượng mấy yêu cầu này. Và mấu chốt chính ở chỗ này, cty outsource họ cần người đứng ra “chuyển thể” mấy yêu cầu của khách hàng tới đội dev (vì không phải ông dev nào cũng nghe và hiểu hết một cách dễ dàng, nhất là mấy khách hàng thích chia động từ).

 

Chưa kể, ông khách hàng kia, điều ổng nói ra chưa chắc là điều ổng thực sự muốn, mà có những cái ổng muốn thì ổng lại không chịu nói ra, nó chết con chim én ở chỗ đó. Lúc này chính là lúc mấy anh BA xuất chiêu. BA sẽ cực kì mạnh ở khúc này, ảnh khai thác khách hàng đến tận xương tủy, Khách hàng nói 1 ảnh hiểu tới 8, 9. Rồi ảnh bắt đầu làm bản vẽ, modeling, workflow, diagram, làm mockup prototype các thể loại, để cuối cùng anh hỏi anh Khách hàng, nè, phải cái này là cái mày muốn hông! Siêu cái nữa, là một anh BA ảnh có thể cùng lúc tiếp tới 3.14 lũy thừa n ông khách hàng cùng lúc, mấy anh BA dày kinh nghiệm còn nắm được Khách hàng trong lòng bàn tay, nhiều anh làm tốt tới nỗi Khách hàng khoái quá tuyển anh này về công ty mình làm luôn.

 

Product thì khác, ảnh làm cho công ty về sản phẩm.

 

Một công ty sản phẩm có thể có một hoặc nhiều sản phẩm (Grab thì có Grab car, Grab bike, Grab food, etc..), một anh PO ảnh có thể ôm một hay nhiều sản phẩm là tùy theo sếp ảnh muốn sao và công ty trả lương thế nào.

 

Đặc trưng của PO là ở chỗ này. Nhiệm vụ chính của anh PO chính là phải hiểu được cái sản phẩm mình đang làm cho thị trường nào, người dùng nào, thị trường đó muốn gì, cần cái gì, đối thủ có những ai. Để cuối cùng là phải đảm bảo được sản phẩm của mình đáp ứng được nhu cầu, đem về lợi nhuận cho cty.

 

Khác với BA ở trên, chỉ có một Khách hàng (thường sẽ có 1 hoặc vài bạn đại diện đứng ra gửi yêu cầu), cái chữ thị trường ở đây cực kỳ rộng. Giờ ha, tui nói tui làm Chợ Tốt cho thị trường Việt Nam xài? Vậy ông nào tên Việt Nam? Giờ không lẽ đi hỏi hết 98 triệu dân? Lúc này, kĩ thuật của PO phải làm làm sao hiểu được 2 tiếng thị trường đó, ví dụ làm market research, quali/quanti feedback, phân tích đối thủ, đánh giá market size, personal, SWOT analysis đồ.

 

Từ cái hiểu thị trường đó, sẽ dẫn tới việc hiểu người dùng. Trở lại ví dụ ở trên, BA sẽ phải quan tâm Khách hàng của mình là ai và ông nội đó thực sự muốn gì. BA có thể đi sâu vào việc hiểu vì sao Khách hàng của mình muốn cái đó, rồi từ đó thậm chí có thể tư vấn thêm giải pháp cho ông khách đó.

 

Còn PO, ảnh phải hiểu end-user của anh đang gặp khó khăn gì, đâu mới là khó khăn hay nhu cầu cấp thiết nhất. Để làm được cái đó, ảnh phải lăn lộn làm user validate, chạy tới tận nơi ông end-user sống và làm việc, để ngoài việc lắng nghe feedback của họ, thì còn coi môi trường xung quanh ảnh hưởng đến họ như thế nào.

 

Ví dụ vầy, để hiểu được một anh “Cò” đất, mình phải đi theo họ, xem họ suốt ngày lăn lộn ở mấy quán cafe, dang nắng dang nôi để tiếp Khách hàng… Chính những context đó sẽ giúp PO design được một giải pháp phù hợp và đúng đắn hơn cho end-user. Khác với BA, nói thiệt ảnh chỉ cần care có đúng yêu cầu của anh đại diện Khách hàng kia hay không thôi, còn làm ra có ai xài không, bao nhiêu người xài, vv… hỏng phải việc của ảnh. Có muốn quan tâm ảnh cũng không có thời gian, nhà bao việc.

 

Thời mình còn làm BA, xong có nghĩa là test tiết xong hết, làm demo cho khách hàng, khách hàng hài lòng, release lên môi trường production, xong, đi nhậu. Cứ như thế cuốn chiếu liên tục cho đến khi deliver được hết các yêu cầu của Khách hàng trong roadmap. Nhưng với PO, lúc release lên production, game mới chính thức bắt đầu. Vì sao?

 

Vì thứ anh PO cần là outcome sâu khi cái sản phẩm đó release, bao nhiêu người xài, user bị drop ở bước nào, tỉ lệ adoption bao nhiêu, v..v… Ảnh và team gần như phải monitoring liên tục mấy con số này, có fail cũng phải biết lý do tại sao fail, để từ đó tiếp tục revise tính năng cho tốt hơn. Đó là còn chưa kể, ảnh và team còn phải tính toán coi release như thế nào (Go to Market Strategy), làm sao để người dùng biết đến tính năng đó, làm sao và làm sao.