Tư duy Vibe Coding: cơ hội mới cho business analyst trong kỷ nguyên AI

Trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang tác động mạnh mẽ đến quy trình phát triển phần mềm. Một trong những xu hướng nổi bật gần đây chính là Vibe Coding – một khái niệm mới mẻ được đề xuất bởi Andrej Karpathy, cựu Giám đốc AI của Tesla. Vibe Coding hứa hẹn thay đổi cách chúng ta hiểu về lập trình và có thể tạo nên một bước ngoặt lớn cho ngành Business Analysis. Bài viết này, cùng BAC tìm hiểu rõ hơn về tư duy Vibe Coding: cơ hội mới cho business analyst trong kỷ nguyên AI nhé.

1. Vibe Coding là gì?

Vibe Coding không giống với lập trình truyền thống hay lập trình hỗ trợ bởi AI thông thường. Đây là nơi người tạo ra phần mềm chỉ cần trò chuyện với AI bằng ngôn ngữ tự nhiên (có thể qua văn bản hoặc thậm chí bằng giọng nói) để mô tả những gì mình muốn. AI sẽ đảm nhiệm toàn bộ phần còn lại: viết mã, xử lý lỗi, tối ưu giải pháp… mà không cần con người phải can thiệp vào từng dòng code. Người dùng không cần biết lập trình, cũng không cần kiểm tra code, chỉ cần tập trung vào ý tưởng và để AI thực thi.

Karpathy mô tả trạng thái này như một sự cộng tác lười biếng nhưng hiệu quả: khi gặp lỗi, ông chỉ sao chép thông báo lỗi và dán vào khung hội thoại, để AI tự khắc phục. Đây không còn là coding theo nghĩa truyền thống, mà là một trải nghiệm hoàn toàn mới.

2. Tương lai của Vibe Coding: Cơ hội hay trào lưu?

Dù nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng công nghệ, Vibe Coding vẫn đang vấp phải nhiều tranh cãi. Một mặt, nó mở ra khả năng tăng tốc phát triển phần mềm và giảm tải công việc kỹ thuật cho con người. Mặt khác, câu hỏi về chất lượng, bảo mật và trách nhiệm khi sử dụng mã do AI tạo ra vẫn là dấu hỏi lớn.

Tuy vậy, chúng ta không thể phủ nhận tiềm năng ứng dụng của xu hướng này. Và đối với cộng đồng Business Analyst – những người đóng vai trò kết nối giữa công nghệ và doanh nghiệp thì việc thấu hiểu và ứng dụng Vibe Coding đúng cách có thể mang lại giá trị vượt bậc.

3. Làm mới quy trình tạo prototype: Tương tác trực tiếp, phản hồi tức thì

Ở các giai đoạn đầu của dự án, BA thường phải tạo mockup giao diện để mô phỏng hệ thống. Trước đây, điều này đòi hỏi kỹ năng thiết kế hoặc sự hỗ trợ từ UX/UI team. Vibe Coding thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận này.

Chỉ cần diễn tả bằng ngôn ngữ tự nhiên những yêu cầu về giao diện chẳng hạn như một form đăng ký người dùng. AI có thể ngay lập tức tạo ra một phiên bản HTML/CSS với luồng điều hướng  sinh động. Khi họp với stakeholder, BA có thể chỉnh sửa trực tiếp theo phản hồi (“tăng kích thước chữ”, “đổi màu nền”), từ đó rút ngắn chu trình phản hồi và tăng mức độ tương tác.

Việc mẫu thử trở nên “sống động” giúp người dùng cuối dễ hình dung và đóng góp hiệu quả hơn, thay vì chỉ đọc tài liệu hoặc xem hình ảnh tĩnh.

4. Hỗ trợ đắc lực cho BA trong các tác vụ liên quan đến lập trình

Nhiều BA từng gặp khó khăn khi cần thực hiện các công việc kỹ thuật như viết truy vấn SQL, xử lý dữ liệu, chuyển đổi định dạng, hay tự động hóa báo cáo. Với Vibe Coding, chỉ cần một dòng mô tả: “Lấy danh sách 10 khách hàng mua nhiều nhất trong quý 2” hay “Chuyển file CSV này thành định dạng JSON theo từng khách hàng”

AI thậm chí có thể viết đoạn mã cần thiết hoặc thực hiện luôn thao tác chuyển đổi. Điều này không chỉ giúp những BA không chuyên về code tiết kiệm thời gian, mà còn giảm phụ thuộc vào developer hay data analyst trong các tác vụ đơn giản.

Dù vậy, BA vẫn cần có năng lực thẩm định đầu ra để đảm bảo dữ liệu chính xác và logic, bởi AI có thể tạo ra kết quả “trông hợp lý” nhưng đi ngược hoàn toàn với bản chất nghiệp vụ.

5. Minh họa yêu cầu rõ ràng hơn: Giao tiếp qua trải nghiệm thay vì lý thuyết

Một trong những thách thức lớn nhất trong nghề BA là làm sao để stakeholder hiểu đúng yêu cầu. Trước đây, chúng ta dùng đến user story, wireframe, hoặc flowchart. Và tất cả đều cần sự tưởng tượng từ người đọc.

Giờ đây, BA có thể tạo ra các minh chứng chức năng thực tế để trình bày. Một hệ thống đặt hàng đơn giản, một quy trình phê duyệt đơn hàng, hoặc một trang đăng nhập hoạt động được.  Tất cả đều có thể được tạo ra tức thì bằng prompt. Stakeholder không còn phải hình dung, họ có thể nhấn vào, thử nghiệm, và phản hồi cụ thể. Từ đó, việc ghi nhận, điều chỉnh và xác minh yêu cầu trở nên chính xác và nhanh chóng hơn rất nhiều.

6. Vai trò của BA trong thời đại mới  

• Tại sao doanh nghiệp cần hệ thống này?
• Giá trị nào sẽ được tạo ra?
• Làm sao để tối ưu trải nghiệm người dùng cuối?

Thay vì bị cuốn vào chi tiết kỹ thuật, BA có thể dẫn dắt đội nhóm và stakeholder theo một hướng chiến lược hơn, lấy con người và mục tiêu kinh doanh làm trọng tâm.

Thực tế Vibe Coding không thể hoàn toàn thay thế BA, nó chỉ làm nổi bật giá trị của BA hiện đại. Không ai có thể chắc chắn rằng Vibe Coding sẽ thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp phần mềm. Nhưng một điều rõ ràng: những người biết tận dụng AI sẽ luôn có lợi thế.

Với Vibe Coding, người BA có thể nhanh chóng tạo mẫu, tương tác hiệu quả, xử lý tác vụ kỹ thuật và làm rõ yêu cầu bằng cách trực quan nhất. Nhưng hơn hết, công cụ này làm nổi bật một điều cốt lõi: BA không chỉ là người chuyên về tài liệu hay đặc tả mà là người định hình sản phẩm, kết nối các bên liên quan.

AI không phải là mối đe dọa, mà là đòn bẩy giúp Business Analyst bước vào một kỷ nguyên mới, nơi kỹ năng phân tích, giao tiếp và tư duy chiến lược càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Hãy tiếp tục cập nhật những kiến thức mới nhất liên quan đến BA tại BAC's Blog bạn nhé.

Nguồn tham khảo:
https://modernanalyst.com

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp