Business Analyst (BA) là một trong những nghề đang được săn đón nhiều nhất trong lĩnh vực công nghệ và chuyển đổi số. Là người kết nối giữa kỹ thuật và kinh doanh, BA không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ vấn đề, mà còn đưa ra giải pháp phù hợp thông qua hệ thống và dữ liệu. Nhưng để thành công trong nghề này không phải chỉ cần kiến thức - bạn cần một lộ trình phát triển rõ ràng.
 
Vậy hành trình trở thành một BA chuyên nghiệp bắt đầu từ đâu? Làm thế nào để đi từ vị trí fresher đến BA senior, rồi tiến tới vai trò quản lý như Lead BA hay BA Manager? Trong bài viết này, các bạn hãy cùng BAC khám phá các cấp bậc nghề nghiệp của Business Analyst, kỹ năng cần thiết ở từng giai đoạn và những hướng phát triển hấp dẫn trong tương lai. Bạn đang ở đâu trên hành trình này và các bước tiếp theo của bạn sẽ là gì?
 
 
1. Tổng quan nghề Business Analyst
Business Analyst là người làm cầu nối giữa “người kinh doanh” và “người kỹ thuật”. BA có nhiệm vụ phân tích nhu cầu của doanh nghiệp, tìm hiểu vấn đề, đề xuất giải pháp phù hợp (thường là giải pháp số hóa), và làm việc chặt chẽ với các nhóm phát triển phần mềm để đảm bảo sản phẩm cuối cùng giải quyết được đúng nhu cầu đó.
 
Do vai trò đặc thù, BA cần có các khả năng:
  • Hiểu nghiệp vụ kinh doanh.
  • Nắm kiến thức cơ bản về kỹ thuật và công nghệ.
  • Giao tiếp tốt với nhiều bên liên quan.
2. Các cấp bậc trong lộ trình nghề BA
Các cấp bậc trong lộ trình nghề BA
 
2.1 Junior BA (0–2 năm kinh nghiệm):
 
Nhiệm vụ chính:
  • Hỗ trợ BA chính trong việc ghi nhận yêu cầu người dùng.
  • Viết tài liệu đơn giản (user story, checklist yêu cầu…).
  • Vẽ sơ đồ quy trình cơ bản (flowchart, wireframe).
  • Tham gia họp với khách hàng dưới sự hướng dẫn.
Kỹ năng cần trau dồi:
  • Giao tiếp, lắng nghe.
  • Sử dụng công cụ cơ bản: Jira, Figma, Draw.io.
  • Viết tài liệu rõ ràng, mạch lạc.
Mục tiêu:
  • Hiểu quy trình làm việc thực tế.
  • Học cách xử lý yêu cầu.
  • Nắm vững kiến thức nền tảng về phân tích nghiệp vụ.

2.2 BA chính/Mid-level BA (2–5 năm)

Nhiệm vụ chính:
  • Làm việc độc lập với khách hàng để lấy yêu cầu.
  • Quản lý phạm vi yêu cầu (scope), ưu tiên tính năng.
  • Viết tài liệu chi tiết (BRD, SRS, Use Case, Test case…).
  • Là đầu mối trao đổi giữa Dev, QA, khách hàng.
  • Hướng dẫn các bạn BA junior.
Kỹ năng nổi bật:
  • Giao tiếp tốt, trình bày rõ ràng.
  • Kỹ năng phân tích sâu hơn (BPMN, mô hình hoá dữ liệu).
  • Quản lý thay đổi yêu cầu, hỗ trợ test UAT.
Mục tiêu:
  • Làm chủ toàn bộ vòng đời yêu cầu.
  • Bắt đầu nghĩ đến chuyên môn hoá (theo ngành nghề hoặc hệ thống).

2.3 Senior BA (5–8 năm)

Nhiệm vụ chính:
  • Quản lý các dự án lớn, yêu cầu phức tạp.
  • Tham gia vào giai đoạn tiền bán hàng (pre-sale), tư vấn giải pháp.
  • Làm việc với C-level, người dùng cấp cao.
  • Quản lý đội BA, phân công nhiệm vụ.
Kỹ năng bắt buộc:
  • Tư duy chiến lược, phân tích đa chiều.
  • Khả năng đàm phán, thuyết phục các bên liên quan.
  • Hiểu về kiến trúc hệ thống, data, security,…
Mục tiêu:
  • Trở thành chuyên gia nghiệp vụ trong ngành cụ thể (domain expert).
  • Chuẩn bị kỹ năng quản lý để lên cấp cao hơn.

2.4 Lead BA/BA Manager

Vai trò chính:
  • Xây dựng quy trình BA chuẩn cho tổ chức.
  • Đào tạo, phát triển đội ngũ BA.
  • Làm việc trực tiếp với Product Owner, CTO hoặc CEO.
  • Định hướng sản phẩm hoặc tham gia các roadmap chiến lược.
Yêu cầu:
  • Kỹ năng quản lý đội nhóm, truyền đạt mục tiêu rõ ràng.
  • Khả năng xây dựng hệ thống yêu cầu một cách chuyên nghiệp.
  • Tư duy hệ thống, hiểu rõ về thị trường.
Mục tiêu:
  • Dẫn dắt tổ chức tăng trưởng qua đổi mới số.
  • Ảnh hưởng tới tầm nhìn sản phẩm hoặc các giải pháp.
Xem thêm bài viết: ROADMAP BUSINESS ANALYST
 
3. Các hướng phát triển từ vị trí BA
Một trong những điểm mạnh của nghề BA là khả năng chuyển hướng linh hoạt sang nhiều lĩnh vực khác:
  • Product Owner / Product Manager: Nếu bạn yêu thích sản phẩm, có thể phát triển theo hướng quản lý và định hướng sản phẩm. Tập trung nhiều hơn vào chiến lược và trải nghiệm người dùng.
  • Project Manager (PM): BA hiểu rất rõ yêu cầu và tiến độ nên dễ chuyển sang PM. Yêu cầu thêm kỹ năng quản lý ngân sách, thời gian và nhân sự.
  • Solution Architect: Nếu bạn có nền tảng kỹ thuật, có thể trở thành người thiết kế giải pháp tổng thể cho doanh nghiệp.
  • Chuyên gia nghiệp vụ (Domain Expert): Chuyên sâu vào lĩnh vực như tài chính, bảo hiểm, giáo dục, y tế… Trở thành người tư vấn cấp cao về nghiệp vụ và hệ thống.
4. Kết luận: Học gì để phát triển nghề BA?
Chứng chỉ quốc tế:
Khóa học chuyên sâu:
Tài liệu và cộng đồng:
Làm Business Analyst không chỉ là một nghề mà đó là một hành trình phát triển tư duy, kỹ năng và giá trị cá nhân. Mỗi cấp bậc trong nghề BA đều có những thử thách và phần thưởng riêng. Dù bạn đang ở giai đoạn mới bắt đầu hay đã làm việc nhiều năm, điều quan trọng là luôn đặt câu hỏi: “Tôi muốn trở thành ai trong 2 năm tới?” và hành động từng bước một cách kiên trì. Theo dõi thêm tại Blog BAC nhé.
 

Nguồn tham khảo:
Internet

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

 

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.
 

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

 

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC