Khi mới bắt đầu bước chân vào nghề Business Analyst (BA), rất nhiều bạn thường đặt câu hỏi:
 “BA thì làm ở ngành nào? Có gì khác nhau không?”
 
Thực tế, kỹ năng phân tích nghiệp vụ có thể áp dụng ở nhiều lĩnh vực. Nhưng domain tức lĩnh vực kinh doanh bạn tham gia  lại quyết định tới 70% trải nghiệm công việc. Cùng một kỹ năng, nhưng phân tích cho một sàn thương mại điện tử sẽ hoàn toàn khác với triển khai hệ thống trong bệnh viện hay ngân hàng.
 
Trong bài viết này, BAC sẽ cùng các bạn tìm hiểu các domain phổ biến của BA tại thị trường Việt Nam, ưu nhược điểm của từng domain, cũng như gợi ý lựa chọn cho những bạn mới vào nghề.
 

1. Domain là gì?
Trong nghề BA, “domain” được hiểu là bối cảnh nghiệp vụ mà bạn phân tích và xây dựng giải pháp.
Ví dụ:
  • E-commerce → phân tích hệ thống mua sắm trực tuyến như Shopee, Lazada, TikTok Shop.
  • Healthcare → phân tích quy trình khám chữa bệnh, hồ sơ bệnh án điện tử.
  • Finance/Banking → phân tích quy trình mở tài khoản, chuyển tiền, quản lý thẻ.
  • Insurance → phân tích hợp đồng, phí bảo hiểm, xử lý bồi thường.
  • Education (EdTech) → phân tích nền tảng học tập trực tuyến, quản lý người học.
  • Retail (Bán lẻ, Omni-channel) → phân tích hệ thống bán lẻ truyền thống kết hợp online.
Nói ngắn gọn, domain chính là “ngữ cảnh kinh doanh” bạn cần nắm rõ để biến nhu cầu người dùng thành yêu cầu hệ thống.
 
Các Domain phổ biến của BA
 

1.1. E-commerce (Thương mại điện tử)

Thương mại điện tử tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh, với sự dẫn đầu của Shopee, Lazada, TikTok Shop…
 
Vai trò của BA trong E-commerce:
  • Phân tích hành trình khách hàng từ tìm kiếm → giỏ hàng → thanh toán → giao hàng.
  • Làm việc với nhiều bên liên quan: ví điện tử, ngân hàng, đơn vị vận chuyển.
  • Khai thác dữ liệu về hành vi mua sắm để tối ưu tỷ lệ chuyển đổi.
Đặc điểm công việc:
 
BA trong e-commerce phải quen với nhịp độ phát triển sản phẩm nhanh, thay đổi liên tục từ Marketing và Sales. Đây là môi trường lý tưởng để học cách phản ứng nhanh và làm việc theo Agile.
 

1.2. Healthcare (Y tế)

Ngành y tế tại Việt Nam đang thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số: bệnh án điện tử, đặt lịch khám online, telehealth.
 
Vai trò của BA trong Healthcare:
  • Mapping quy trình khám chữa bệnh: tiếp nhận → khám → xét nghiệm → kê đơn → thanh toán bảo hiểm.
  • Đảm bảo tuân thủ các chuẩn dữ liệu và quy định của Bộ Y tế.
  • Giải quyết bài toán bảo mật thông tin bệnh nhân.
Đặc điểm công việc:
 
Stakeholder (bác sĩ, y tá) thường bận rộn, thời gian dành cho BA ít. Do đó, BA cần phỏng vấn ngắn gọn, trực quan, thường xuyên sử dụng prototype/demo để trao đổi.
 

1.3. Education (EdTech)

Giáo dục trực tuyến và hệ thống học tập điện tử đang phát triển mạnh tại Việt Nam, từ startup đến các tập đoàn.
 
Vai trò của BA trong EdTech:
  • Quản lý đa vai trò: học viên, giảng viên, phụ huynh.
  • Thiết kế hành trình học tập: khóa học → bài học → quiz → chứng chỉ.
  • Tích hợp thanh toán, công cụ học trực tuyến (Zoom, Teams), hệ thống CRM.
Đặc điểm công việc:
 
BA EdTech cần chú trọng trải nghiệm học viên: giao diện đơn giản, dễ sử dụng, tương thích đa thiết bị (nhất là smartphone). Đây là domain khá dễ tiếp cận cho người mới vì quy trình quen thuộc với hầu hết mọi người.
 

1.4. Retail (Bán lẻ, Omni-channel)

Ngành bán lẻ Việt Nam đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình omni-channel, nơi online và offline kết hợp chặt chẽ.
Vai trò của BA trong Retail:
  • Xây dựng hệ thống POS, quản lý tồn kho, loyalty program.
  • Tích hợp e-commerce với cửa hàng vật lý.
  • Phân tích hành vi mua sắm để tối ưu chuỗi cung ứng.
Đặc điểm công việc:
Retail thường sử dụng nhiều hệ thống cũ (legacy). Thách thức của BA là tìm cách tích hợp chứ không phải lúc nào cũng xây mới. Đây cũng là cơ hội để BA rèn khả năng làm việc với hệ thống phức tạp.
 

1.5. Finance (Ngân hàng/Tài chính)

Ngành tài chính – ngân hàng tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ với mobile banking, ví điện tử, eKYC.
 
Vai trò của BA trong Finance:
  • Phân tích quy trình: mở tài khoản, cho vay, chuyển tiền, quản lý thẻ.
  • Làm việc với các chuẩn dữ liệu (ISO 20022, SWIFT, QR code).
  • Đảm bảo tuân thủ quy định về AML (chống rửa tiền), KYC.
Đặc điểm công việc:
Finance là domain yêu cầu tính chính xác cực cao. Một lỗi nhỏ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tiền thật. Vì vậy, BA trong ngân hàng phải chi tiết, cẩn trọng, quen với quy trình test và kiểm soát chặt chẽ.
 
1.6. Insurance (Bảo hiểm)
 
Ngành bảo hiểm đang chuyển mình mạnh mẽ với InsurTech: đóng phí online, bồi thường qua app.
Vai trò của BA trong Insurance:
  • Phân tích quy trình: hợp đồng, phí, bồi thường (claim).
  • Tích hợp hệ thống bảo hiểm với ngân hàng (bancassurance).
  • Quản lý dữ liệu khách hàng, tính toán rủi ro.
Đặc điểm công việc:
Insurance liên quan đến nhiều quy định pháp lý, sản phẩm phức tạp và khách hàng thường ít hiểu rõ. BA không chỉ cần nắm hệ thống mà còn phải giải thích nghiệp vụ cho người dùng một cách dễ hiểu.
 
2. Nên bắt đầu với domain nào?
Nếu bạn là BA mới, một số domain “dễ thở” hơn:
  • E-commerce → quen thuộc, ai cũng từng mua hàng online, dễ hình dung.
  • Retail (Omni-channel) → quy trình đơn giản, gần gũi, cơ hội ở các chuỗi lớn.
  • Education (EdTech) → trải nghiệm ai cũng có, startup năng động, dễ thử nghiệm.
  • Ngược lại, một số domain khó hơn cho người mới:
  • Healthcare → nhiều thuật ngữ y khoa, quy định chặt chẽ.
  • Finance/Banking → rủi ro cao, đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối.
  • Insurance → nghiệp vụ phức tạp, nhiều ngoại lệ.
3. Kết luận
Domain là yếu tố quan trọng định hình sự nghiệp của một Business Analyst.
  • E-commerce và Retail mang lại tốc độ và sự năng động.
  • Healthcare và Insurance đòi hỏi sự kiên nhẫn và am hiểu quy định.
  • Finance yêu cầu tính kỷ luật và sự chính xác tuyệt đối.
  • Education mở ra cơ hội xây dựng sản phẩm gần gũi, phục vụ hàng triệu người học.
Với BA mới, việc chọn đúng domain để bắt đầu không chỉ giúp dễ thích nghi hơn, mà còn định hướng con đường nghề nghiệp lâu dài. Hãy cân nhắc giữa sở thích, thế mạnh cá nhân và cơ hội thị trường để đưa ra quyết định phù hợp. Hãy theo dõi BAC's Blog để biết thêm nhiều thông tin thú vị về nghề BA nhé!
 
Nguồn tham khảo:
Internet

 

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.
 
 
 

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC