Khi nói về nghề Business Analyst (BA), hình ảnh quen thuộc nhất thường là: “BA là cầu nối giữa kinh doanh và kỹ thuật”. Nghe thì đúng, nhưng chưa đủ. Nếu chỉ nhìn nhận BA như một “người đưa thư” hay “phiên dịch” giữa hai thế giới này, chúng ta đã bỏ qua rất nhiều giá trị mà BA mang lại. Thực tế, BA không chỉ là người kết nối, mà còn là người dẫn dắt, người tạo giá trị và thậm chí là người thay đổi cuộc chơi trong tổ chức. Cụ thể như thế nào hãy cùng BAC khám phá trong bài viết sau đây nhé!
1. Vì sao BA được gọi là “cầu nối”?
Trong mọi dự án công nghệ, luôn tồn tại khoảng cách:
  • Doanh nghiệp thì hiểu vấn đề kinh doanh, nhưng ít khi hiểu sâu về giải pháp công nghệ.
  • Kỹ sư công nghệ thì giỏi xây dựng hệ thống, nhưng đôi khi không hiểu rõ bối cảnh kinh doanh và nhu cầu người dùng cuối.
Ở giữa hai thế giới này, BA xuất hiện để “dịch” nhu cầu kinh doanh thành yêu cầu kỹ thuật, và ngược lại, giải thích giải pháp công nghệ thành ngôn ngữ dễ hiểu cho doanh nghiệp. Nhờ vậy, hai bên hiểu nhau và cùng tiến về đích. Đúng, đó là vai trò “cầu nối”. Nhưng nếu dừng lại ở đó, thì nghề BA sẽ chỉ mãi quanh quẩn trong việc ghi chép và truyền đạt.
 
2. BA không chỉ là “người đưa tin”
Một BA giỏi không đơn thuần ghi nhận “cái khách hàng muốn”, mà còn đặt câu hỏi:
“Tại sao doanh nghiệp cần điều này?”
“Có cách nào tốt hơn để đạt được mục tiêu không?”
“Giải pháp này có thật sự mang lại giá trị, hay chỉ là mong muốn nhất thời?”
Chính những câu hỏi “tại sao” này giúp BA chuyển từ vai trò cầu nối sang vai trò tạo giá trị.
 
Ví dụ: khách hàng yêu cầu “xây thêm báo cáo doanh thu theo ngày”. Một BA chỉ làm nhiệm vụ “cầu nối” sẽ ghi nhận rồi chuyển cho dev team. Nhưng một BA thực thụ sẽ tìm hiểu: tại sao cần báo cáo đó? Dùng để ra quyết định gì? Nếu mục tiêu là theo dõi xu hướng doanh thu, có thể biểu đồ trực quan theo tuần/tháng sẽ hữu ích hơn rất nhiều.
 
3. BA - Người dẫn dắt sự thay đổi
Một khía cạnh ít được nhắc đến là BA chính là tác nhân thay đổi (change agent) trong tổ chức.
  • Khi doanh nghiệp muốn chuyển đổi số, BA là người phân tích quy trình cũ, phát hiện điểm nghẽn và đề xuất quy trình mới hiệu quả hơn.
  • Khi công nghệ mới xuất hiện (AI, Big Data, Blockchain…), BA là người đánh giá xem nó có thật sự giải quyết được vấn đề kinh doanh hay chỉ là “trào lưu”.
  • Khi triển khai hệ thống, BA không chỉ bàn giao yêu cầu mà còn đảm bảo người dùng cuối sẵn sàng thích nghi.
Nói cách khác, BA giúp tổ chức đi từ “muốn thay đổi” đến “thay đổi thành công”.
 
4. Những vai trò khác mà BA đảm nhận
Ngoài vai trò “cầu nối”, BA có thể “đội nhiều chiếc mũ” khác nhau:
  • Nhà phân tích sản phẩm (Product Thinker): hiểu rõ người dùng, thị trường và đưa ra giải pháp mang tính dài hạn.
  • Người quản lý yêu cầu (Requirement Manager): đảm bảo yêu cầu không chỉ đúng mà còn nhất quán xuyên suốt vòng đời dự án.
  • Người điều phối (Facilitator): dẫn dắt workshop, brainstorming, đảm bảo mọi ý kiến đều được lắng nghe.
  • Người thương lượng (Negotiator): cân bằng mong muốn giữa khách hàng, dev team, tester, và cả ban lãnh đạo.
  • Người đào tạo & hỗ trợ (Trainer/Supporter): hướng dẫn người dùng cuối hiểu và sử dụng hệ thống mới.
Nhìn vào đây, bạn sẽ thấy BA không chỉ là “cầu nối”, mà là người đa nhiệm, linh hoạt trong nhiều vai trò để đảm bảo dự án thành công.
 
5. Thách thức và cơ hội trong nghề BA
Thách thức:
  • Áp lực nhiều phía: BA thường bị “kẹt ở giữa”, khi cả khách hàng lẫn team kỹ thuật đều có quan điểm trái ngược.
  • Nguy cơ bị xem nhẹ: nếu BA chỉ dừng ở vai trò ghi chép, dễ bị coi là “người không tạo ra giá trị thực tế”.
  • Luôn phải học liên tục: công nghệ, quy trình, và mô hình kinh doanh thay đổi nhanh, BA phải cập nhật không ngừng.
Cơ hội:
  • Vai trò ngày càng quan trọng trong kỷ nguyên chuyển đổi số.
  • Cơ hội phát triển đa hướng: từ BA có thể tiến sang Product Manager, Project Manager, Consultant, thậm chí là Business Leader.
  • Thu nhập cạnh tranh: một BA senior hoặc lead có thể đạt mức lương tương đương, thậm chí vượt dev senior.
Vì sao BA ngày càng “hot”?
  • Chuyển đổi số bùng nổ: doanh nghiệp nào cũng cần người hiểu cả business và tech để dẫn dắt.
  • Khoảng trống nhân lực: nhiều công ty có developer giỏi, nhưng thiếu BA để “dịch” yêu cầu.
  • Giá trị lâu dài: BA không chỉ tạo ra hệ thống, mà còn tạo ra sự thay đổi bền vững cho tổ chức.
6. Kết luận
Gọi BA là “cầu nối” không sai, nhưng chưa đủ. BA không chỉ kết nối mà còn giúp doanh nghiệp nhìn rõ vấn đề, tìm ra giải pháp đúng, dẫn dắt thay đổi và tạo ra giá trị thật sự. Trong kỷ nguyên công nghệ bùng nổ, nhu cầu về BA ngày càng tăng. Nhưng để nổi bật, bạn cần thoát khỏi “cái bóng cầu nối” và chứng minh mình là người kiến tạo giải pháp. Nếu bạn đang cân nhắc bước chân vào nghề BA, hãy nhớ: nghề này không chỉ giúp bạn hiểu công nghệ và kinh doanh, mà còn cho bạn cơ hội trở thành người dẫn dắt thay đổi một vai trò hiếm có và đầy ý nghĩa.
 
Hãy theo dõi BAC's Blog để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về nghề BA nhé!
 
Nguồn tham khảo:
Internet

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.
 
 
 

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC